Reykjanesbær hefur á síðustu árum lagt aukna áherslu á sjálfbærar og umhverfisvænar lausnir við meðhöndlun ofanvatns. Með aukinni þéttingu byggðar og breytilegum veðurskilyrðum verða ofanvatnslausnir mikilvægari en áður til að tryggja skilvirka fráveitu, vernda vatnsauðlindir og stuðla að bættri borgarumgjörð. Blágrænar ofanvatnslausnir eru nýstárleg nálgun sem snýr að því að meðhöndla ofanvatn á sjálfbæran og náttúrulegan hátt með því að líkja eftir náttúrulegum hringrásum vatns.

Hvað eru blágrænar ofanvatnslausnir?
Blágrænar ofanvatnslausnir fela í sér að nýta vistvænar aðferðir til að draga úr vatnssöfnun og ofálagi á hefðbundnar fráveitulagnir. Þessar lausnir byggja á því að leiða vatnið ofanjarðar, hleypa því niður í jarðveginn, nýta gróður til að hreinsa það og styðja við náttúrulega efnaskiptaferla. Með því að draga úr beinu rennsli ofanvatns í fráveitukerfi er hægt að viðhalda náttúrulegum vatnsbúskap og lágmarka hættuna á flóðum. 

Helstu kostir blágrænna ofanvatnslausna
Innleiðing blágrænna ofanvatnslausna í skipulag Reykjanesbæjar felur í sér fjölmarga kosti, bæði umhverfislega og efnahagslega:

• Viðhald náttúrulegs vatnsbúskapar – Vatnið fær að sitra niður í jarðveginn í stað þess að vera leitt beint í niðurföll og fráveitulagnir.
• Minnkun á vatnssöfnun og flóðahættu – Dreifing vatnsins á yfirborði dregur úr álagi á fráveitukerfið og minnkar líkur á flóðum.
• Bætt vatnsgæði – Græn svæði og náttúrulegir síunarferlar í jarðvegi hjálpa til við að hreinsa mengun úr regn- og leysingarvatni áður en það rennur í grunnvatn eða opin vötn.
• Aukin náttúruleg fjölbreytni – Með því að bæta við grænum svæðum skapast búsvæði fyrir dýralíf og plöntur, sem stuðlar að meiri líffræðilegri fjölbreytni.
• Lægri rekstrarkostnaður – Blágrænar lausnir eru oft ódýrari í uppbyggingu og viðhaldi en hefðbundin regnvatnslagnakerfi.
• Bætt loftgæði og nærumhverfi – Gróður sem hluti af ofanvatnslausnum hjálpar til við að binda ryk og mengun, skapar skjól og bætir bæði loftgæði og útivistarumhverfi.
• Aðlögun að loftslagsbreytingum – Þessar lausnir stuðla að meiri seiglu gagnvart loftslagsbreytingum og geta dregið úr áhrifum aftakaúrkomu.

Skipulag og hönnun ofanvatnslausna í Reykjanesbæ
Við hönnun nýrra hverfa í Reykjanesbæ er stefnt að því að samþætta blágrænar ofanvatnslausnir frá upphafi. Það felur í sér að skipuleggja samspil húsa, gatna, grænna svæða og fráveitukerfa þannig að ofanvatn sé meðhöndlað á skilvirkan og umhverfisvænan hátt.

Meginreglur í ofanvatnsskipulagi Reykjanesbæjar:

• Gegndræp yfirborð – Notkun á yfirborðsefnum sem leyfa vatni að síast niður, t.d. í gangstéttum og bílastæðum.
• Regngarðar og síunarhólf – Svæði þar sem vatn er leitt í gegnum gróður og jarðveg til að síast niður á náttúrulegan hátt.
• Tjarnir og vatnsfarvegir – Opin vatnssvæði sem safna regnvatni og draga úr hættu á flóðum.
• Græn þök og veggir – Nýting gróðurs á byggingum til að gleypa úrkomu og draga úr álagi á fráveitukerfi.

Aðlögun að mismunandi veðuraðstæðum
Til að tryggja örugga meðhöndlun ofanvatns þarf að taka mið af mismunandi úrkomuatburðum í hönnun ofanvatnslausna: 

• Venjuleg úrkoma (1. stig) – Minniháttar regn sem getur síast í jarðveginn í gegnum græn svæði, regngarða eða gegndræp 

• Mikil úrkoma (2. stig) – Vatn er leitt í stærri vatnsrásir eða opna regntanka sem geta tekið við aukaúrkomu. 

• Ofsafengin úrkoma og aftakaatburðir (3. stig) – Tryggt er að til séu meginrennslisleiðir fyrir vatn sem flæða getur yfir á öruggan hátt án þess að valda skemmdum. 

Framtíðarsýn
Reykjanesbær stefnir að því að innleiða blágrænar ofanvatnslausnir í öllum nýjum hverfum og endurbótum á eldri byggð. Með því að nýta sjálfbærar vatnslausnir er hægt að tryggja að bæjarfélagið verði betur í stakk búið til að takast á við loftslagsbreytingar, bæta lífsgæði íbúa og draga úr kostnaði vegna hefðbundinna fráveitulausna.

Innleiðing blágrænna ofanvatnslausna er því mikilvægt skref í átt að umhverfisvænni og sjálfbærari Reykjanesbæ þar sem náttúruleg vatnsmeðhöndlun er hluti af heildarskipulagi bæjarins.